“Mắt chữ A, miệng chữ Ô” là điều rất nhiều du khách đã công nhận về hành trình khám phá làng biển hơn 700 tuổi này.

Bên cạnh sự hiện hữu dày đặc của các công trình kiến trúc văn hóa, tâm linh, du khách sẽ đi từ ngạc nhiên này tới ngạc nhiên khác khi còn quá nhiều câu chuyện sẽ được kể bởi dân làng. Ở ngôi làng tích sử Nam Ô, dường như mỗi người dân chính là một kho sử liệu, một hướng dẫn viên du lịch tin cậy.

Hừng đông tuyệt đẹp

Nằm phía Tây Bắc thành phố Đà Nẵng với bờ biển xinh đẹp hiền hòa, làng chài Nam Ô sở hữu vị trí lý tưởng để du khách thưởng thức “đặc sản” hừng đông rạng rỡ của vịnh Đà Nẵng, đặc biệt vào giai đoạn từ tháng 12 đến tháng 7 hằng năm.

Từ 5 giờ sáng, khi bầu trời vẫn mang màu xanh thẫm và ngập sao đêm, bãi biển Nam Ô đã bắt đầu đón những vị khách đầu tiên ghé thăm để chuẩn bị đón tia nắng đầu tiên của ngày mới. Chỉ trong khoảng nửa giờ, sắc trời từ từ chuyển dần sang ửng hồng, cam rực rồi lấp lánh ánh nắng.

Phần đường bờ biển ngay trước Miếu Âm linh và Lăng Cá Ông là nơi sẽ mang tới tiếng “Oh” cực kỳ đặc biệt cho du khách. Đứng từ vị trí này, du khách sẽ có cơ hội được ngắm “trái cam đỏ” nổi dần lên từ dưới mặt nước nằm giữa hai khối địa chất Ghềnh Nam Ô và bán đảo Sơn Trà. Theo từng nhịp sáng của ánh mặt trời, mảng rừng trên ghềnh đá cũng dần hiện lên xanh ngắt như viên ngọc bích nằm bên bờ biển.

Ghềnh đá có điều bí mật

Với diện tích chỉ hơn 5ha, ghềnh đá Nam Ô được bao phủ bởi một khu rừng nguyên sinh nhỏ bé mà xinh đẹp. Du khách lần đầu tới nơi này sẽ không khỏi bất ngờ khi nằm ngay sát ngôi làng đông đúc của cư dân bản địa lại tồn tại một khu rừng còn nguyên vẹn đến vậy.

Men theo đường mòn trong rừng, dành thời gian leo lên những khối đá cao nhất trên ghềnh, nếu may mắn, du khách có thể bắt gặp một vài “gia đình” sóc, khỉ đang sinh sống tự nhiên. Đặc biệt, tại một trong những điểm cao nhất trong rừng, lách qua những tàng cây đan dày đặc, ngôi mộ gió của Huyền Trân Công chúa vẫn đang nằm yên tĩnh hướng về phía biển. Đây là di tích tâm linh quan trọng đối với dân làng Nam Ô và được dân làng sẵn lòng dẫn đường những người bạn phương xa mà họ trân quý tới thăm.

Mỗi năm, từ cuối tháng 1 tới đầu tháng 2 luôn là lúc Nam Ô thu hút lượng lớn du khách bởi đây là thời điểm duy nhất trong năm ghềnh đá Nam Ô “tiết lộ bí mật” của riêng mình. Mùa xuân tới, đợi lúc thủy triều xuống, ghềnh đá Nam Ô sẽ “khoác” lên mình tấm áo rêu xanh mượt mà. Những tảng đá với màu sắc đặc biệt ấy như ngâm mình trong làn nước biển trong xanh dưới ánh nắng lấp lánh. Tất cả tạo nên một khung cảnh non nước hữu tình, thơ mộng hiếm thấy.

Dự kiến trong tương lai, một con đường dạo bộ sẽ được triển khai quanh ghềnh với trang bị thùng rác, chòi ngắm cảnh để thuận tiện cho du khách thưởng ngoạn cảnh quan biển trời Nam Ô mà vẫn đảm bảo bảo tồn giá trị thiên nhiên bản địa.

“Quán quân ngũ phẩm cung tiến”

Người xưa truyền rằng thuở xưa Quảng Nam có 5 thức quà nổi tiếng nhất được dành dâng vua, hay còn gọi là “ngũ phẩm cung tiến”, bao gồm: xoài Phong Lệ, loòng boong Đại Lộc và 3 món đến từ Nam Ô là gỏi cá, nước mắm, mứt biển.

Đầu tiên phải kể tới nước mắm Nam Ô. Từ nguồn cá cơm than sống giữa vùng nước giao nhau giữa sông Cu Đê đổ ra biển, chất muối Sa Huỳnh chọn lọc kỹ càng và nguồn nước giếng làng độc nhất, nước mắm Nam Ô sở hữu hương vị khác biệt mà không nhiều làng nước mắm có được.

Từng giỏ cá cơm tươi rói được đánh bắt về từ lúc bình minh được mang về xưởng làm nước mắm nổi tiếng trong làng, đợi ủ ròng cả năm dài cho những giọt vàng sóng sánh. Những vị chủ xưởng hay dân làng cũng không ngại ngần tiết lộ cho du khách bí quyết để mua được chai nước mắm “xịn” nhất bằng cách thả một vài hạt cơm vào chén nước mắm, nếu hạt cơm nổi thì… Bingo! Đó chính là một chai nước mắm chuẩn Nam Ô.

 

Nước mắm Nam Ô nổi tiếng khắp miền Trung

Thức quà tiến vua tiếp theo của Nam Ô là món gỏi cá. Từ nguồn cá trích tươi rói vừa được đánh bắt đêm, kết hợp cùng rau ghém hái từ rừng Hải Vân cùng những gia vị đặc trưng làng chài như nước mắm Nam Ô, có đến hai món gỏi đã ra đời.

Ngày nay, nếu ghé một quán gỏi cá tại Nam Ô, du khách có thể dễ dàng thưởng thức cả gỏi ướt và gỏi khô. Thế nhưng theo tích truyền, đã có một cú “đổi vai” đặc biệt liên quan tới món gỏi độc đáo này. Có lần, một vị vua cuối triều Nguyễn đi ngang Nam Ô, tình cờ được người dân ở đây dâng tiến món gỏi ướt. Ăn xong, ngài bèn phán: “Món ngon như ri, răng không thấy dân Nam Ô tiến cống! Rứa lâu ni dân Nam Ô tiến cho trẫm toàn gỏi hạng hai hử!”. Cũng từ đó, món gỏi ướt được hoán đổi thành món gỏi cung đình và món cung đình trước kia trở về dân dã cho muôn dân dùng.

Gỏi cá Nam Ô là món ăn không thể bỏ qua khi tới làng biển 700 tuổi

Nam Ô còn một món tiến vua nữa là mứt biển, được khai thác từ sau mùa rêu tháng 3, khi lớp rêu xanh đã kịp khô lại và bám vào mặt đá. Do sản lượng ít và phụ thuộc vào mùa rêu nên du khách muốn mua mứt biển Nam Ô cần tìm tới làng khoảng tháng 3 đến tháng 4 hằng năm. Người xưa kể lại, khi xưa các đầu bếp ở cung đình triều Nguyễn, qua tư vấn của ngự y đã phối hợp các món khác có dược tính, để chế biến thành các món ngon cho các vua dùng.

Trên cả một vùng xứ Quảng rộng lớn, có sông có núi, có biển có rừng, vậy mà chỉ riêng làng biển bé nhỏ đã góp tới 3 món, đó là lý do Nam Ô xứng đáng trở thành quán quân trong làng cống phẩm.